HALKEVİ BİNASININ TARİHÇESİ

Halkevi binasının temeli 1937 yılı Temmuz ayında atılmıştır. (Çeşitli kaynaklarda farklı tariklerde zikredilmektedir.)

Temel atma törenine katılan değerli şahsiyetler;

·         Kocaeli Valisi Hamit OSKAY

·         Tümen Komutanı Tümgeneral Mürsel BAKÜ

·         Halkevi Başkanı ve Kâğıt Fabrikası Müdürü Mehmet Ali KÂĞITÇI

·         Ağır Ceza Reisi Nail TÜRE

·         CHP Vilayet Reisi Kemal ÖZ

·         Maarif Müdürü Kemal ERMAT

Ayrıca sivil ve askeri erkân ile İzmit Halkı bu törende hazır bulunmuşlardır.

Halkevi binasının inşaatının yapımı ve işler hale gelmesi 3 yıl 7 aylık bir sürede tamamlanmıştır. Binanın açılış töreni halkevlerinin resmi kuruluş (19.02.1932) tarihinin 9. yılına rastlayan 19 Şubat 1941 yılı Pazartesi günü gerçekleştirilmiştir.

Açılış törenine katılan değerli şahsiyetler ise;

·         Kocaeli Valisi Ziya TEKELİ

·         Kolordu Komutanı Korgeneral Muzaffer ERGÜDEN

·         CHP Vilayet Reisi Abidin ARAL

·         Maarif Müdürü ve Halkevi Reis Vekili Bedri AHISKALI

·         Belediye Reisi Kemal ÖZ

·         Kâğıt Fabrikası Müdürü Adnan BERSAY

Ayrıca sivil ve askeri erkân ile İzmit Halkı büyük ilgi göstererek açılış töreninde hazır bulunmuşlardır.

Halkevi binası CHP Vilayet Reisi Abidin ARAL başkanlığında 5 kişilik “Emanet Komisyonu” tarafından Müteahhit Mühendis Rafet Bey’e yaptırılmıştır.

Binanın inşaat maliyeti o zamanın parası ile 90.000 TL’ye mal olmuştur. İdari, büro ve diğer kısımlarının döşenmesi, kütüphanenin tüm dolap ve masaları ile maroken koltukları, kültür salonunun tüm döşemesi ve koltuklarının yapımı, kısacası tüm tefrişat tutarı 45.000 TL’dir. Bütün maliyet tutarı ise 135.000 TL’dir.

Halkevi binasının plan ve projesinin hazırlanması ve inşaatın koordinatörlüğü Yüksek Mimar Mühendis Seyfi ARKAN tarafından yapılmıştır.

Modernist mimari üslupla inşa edilen bina, Adana Halkevi Binası ve Ankara Opera Binası ile birlikte Türkiye’de üç örnekten birisi olarak Cumhuriyet Döneminin yenilikçi anlayışını yansıtmaktadır.

Yapı, idari ve eğitim birimlerini barındıran ana bina ve kültür salonu olarak iki ayrı binadan oluşmaktadır. Yapıyı hem ikiye bölen, hem de çatı katında birleştiren yarı açık ve koridor şeklindeki ara kesit mekânı ile dönemin mimarisinin ve türünün en ilginç örneğidir. Ana binada deniz yönüne bakan kavisli cephe ve cephe boyunca uzanan kolonlarla bölünmüş yatay bant pencereler bulunmaktadır. Yine ana binada duvarların ve kat merdivenlerinin göğüs seviyesine kadar mermer kaplı olması iç mekâna ayrı bir hava kazandırmaktadır. Ayrıca kuzey batı köşesindeki deniz feneri olarak kullanılmış olan kulesi binayı daha da ilginç hale getirmektedir.

Kültür Salonu ve Fuaye Alanının bulunduğu binanın, ana caddeye ve deniz yönüne bakan cephesi geri çekilerek kolonlar tarafından taşınan çıkmalarla ön plana çıkarılmıştır. Geriye çekilen bu cepheler boyunca kültür salonunun yan çıkış kapıları sıralanmıştır. İnşa edildiği yıldan bu yana şehrin sosyal ve kültürel aktivitelerinin büyük bir bölümüne ev sahipliği yapmış olan, geniş bir sahneye ve 3 adet kulise sahip olan salonun güncel koltuk kapasitesi 406’dır. Ayrıca salonunun yapısında sahnenin oldukça rahat izlenebildiği oval bir balkon bulunmaktadır. 90’lı yıllarda kültür salonunun iç mefruşatı ve çatısı ile sahne ve kulislerin bulunduğu bölümde tadilat yapılmıştır. 2010 yılında ise koltukları, ses ve ışık tesisatı yenilenmiştir.

Halkevi bahçesinin tanzim edilmesi ve park haline getirilmesi için Peyzaj Mimarı Mevlüt Baysal’ın hazırladığı proje uygulanmıştır. Geçmişte oldukça büyük bir bahçeye sahip ve denize sınır duvarları bulunan binanın bahçesi zamanla küçültülmüş, kıyı şeridinin doldurulmasıyla mesafe oldukça artmıştır. Bina bahçesinin ilk peyzajında süs bitkileri, çam ve çınar ağaçlarının kullanıldığı, denize inen merdivenlerinin bulunduğu görülmektedir.

İstanbul 2 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 02.03.1993 tarih ve 3028 sayılı kararı ile “Atatürk’ün fikir ve düşüncelerinin halka ulaştırılmasında önemli bir işlev üstlenmesi, yapının kuzey batı köşesindeki deniz feneri, ahşap döşemesi, mimari üslup ve yapı tarzı ile devrinin tarihi özelliklerini yansıtan kültür varlığı” olarak 1. derecede tarihi eser tescili yapılmıştır.

Cumhuriyet tarihine tanıklık ederek günümüze kadar ayakta kalmayı başaran, geçmişte Halkevi, Kütüphane, Şehir Lokantası, Turizm Müdürlüğü, Kültür Müdürlüğü, Öğretmenler Lokali, Musiki Cemiyeti, İlköğretim Müdürlüğü, Şehir Tiyatrosu gibi kurum ve kuruluşlara mekân olma özelliğini taşıyan, şehrin siluetinde vazgeçilmez bir yeri olan tarihi bina, 1980 - 2020 yılları arasında İzmit Halk Eğitimi Merkezi ve Akşam Sanat Okulu olarak hizmet vermiştir.

1956 yılından itibaren, ülke çapında kurulmaya başlanan Halk Eğitimi Merkezleri, okuma-yazma sorununu çözümleme, ulusal kültürü yaygınlaştırma, unutulmaya yüz tutmuş sanatları gün yüzüne çıkarma, Cumhuriyet Ülküsüyle birlikte, Atatürk İlke ve İnkılaplarını benimsetme çabalarına destek olmaktadır. Çeşitli nedenlerle eğitimini yarıda bırakan bireylere Açık Ortaokul ve Açık Lise faaliyetleriyle eğitimlerini tamamlama imkânı sunmaktadır. Halk Eğitimi Merkezleri kişilerin boş zamanlarını olumlu faaliyetlerle değerlendirmelerini, sosyal, kültürel ve mesleki amaçlı bilgi ve beceri kazanmalarını, bu eğitimlerini belgelendirmelerini ve bu sayede kişilerin gelirlerini arttırmalarını sağlayan yaygın eğitim kurumlarıdır. Bu bağlamda İzmit Halk Eğitimi Merkezi, bulunduğu bölgenin eğitim, öğretim, üretim, rehberlik, danışma, kültür ve sanat merkezidir.

Yaklaşık 40 yıl boyunca tarihi binada hizmet veren İzmit Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, restorasyon çalışmaları yapılacağından 27.12.2020 tarihinde binadan taşınmıştır.

Kaynak:

*Hasan KORUCUOĞLU – CHP Kocaeli Vilayeti İdare Heyeti Şefi ve İzmit Halkevi Sekreteri

*Kenan OLGUN – İzmit (Kocaeli) Halkevi Temsil Şubesi Çalışmaları (1932-1951)

Derleme ve Düzenleme:

*Zafer GÜMÜŞ - İzmit Halk Eğitimi Merkezi (Personel)